Leishmaniasis, protozoa grubundaki Leishmania türü parazitlerin oluşturduğu hastalığın tıbbi terimidir. Leishmania, köpeklerde iki farklı formda görülür; kutanöz (deri) reaksiyonları ve visseral (iç organ) reaksiyonları. Kala-azar/black fever/dumdum humması olarak bilinen türü en şiddetli formudur. Leishmaniasis, zoonotik bir enfeksiyondur. Yani köpeğin deri lezyonunda bulunan organizmalar insana bulaşabilir.
Leishmaniasis’in Gelişimi ve Belirtileri
Sayfalar
Hastalık, Leishmania paraziti taşıyan enfekte tatarcık sineklerinin (sandfly) ısırmasıyla bulaşır. Kuluçka süresi (ısırıldıktan semptomların görülmeye başlandığı süreye kadar) genellikle 1 ay ile birkaç yıl arasında değişir. Köpeklerde hastalık sürekli olarak vücuda ve organlara yayılmaya devam eder. Böbrek yetmezliği en sık karşılaşılan ölüm nedenidir ve hemen hemen tüm enfekte köpekler visseral veya sistemik (bütün vücudu etkileyen) hastalık geliştirir. Enfekte köpeklerin %90’ında ciltte tepkiye neden olur. Leishmania’nın yaş, cinsiyet ya da ırk ayrımı yoktur. Fakat erkek köpeklerin visseral reaksiyonları gösterme ihtimali daha fazladır.
En fazla etkilenen organ sistemleri; deri, böbrekler, dalak, karaciğer, gözler ve eklemlerdir. Ciltte en fazla karşılaşılan belirtisi, lezyonların oluşması ve tüylerin seyrelmesidir. Belirgin bir şekilde kanamaya eğilimi vardır.
Hastalığın Semptomları ve Çeşitleri
Köpeklerde Leishmaniasis’in 2 çeşidi görülür; visseral ve kutanöz. Ve bu ikisi köpeğin vücudundaki farklı bölgeleri etkiler.
Visseral (karın boşluğundaki organları etkileyen)
- Aşırı kilo kaybı
- İştah kesilmesi (anorexia)
- İshal
- Siyah dışkı (nadir rastlanır)
- Kusma
- Burun kanaması
- Egzersiz intoleransı
Kutanöz (deriyi etkileyen)
- Hiperkeratoz (deride aşırı kalınlaşma/nasırlaşma, pigment kaybı, burunda ve pati altlarında çatlama)
- Alopesi (saçkıran, kuru/kırılgan deri ile birlikte simetrik tüy kaybı)
- Cilt yüzeyinde gelişen nodüller
- Cilt altında gelişen nodüller ve cilt ülseri
- Aşırı uzun ve kırılgan tırnaklar (bazı hastalarda spesifik bir bulgu)
Leishmaniasis Tanısını Koyma
Veteriner hekiminiz, sizden semptomların ne zamandır var olduğu ve bu duruma neden olabilecek olası olayların bilgisini alarak kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Detaylı kan testi, tam kan sayımı ve idrar tahlilini içeren tam bir kan profili çıkarılacaktır. Veteriner hekiminiz, semptom benzerliğinden dolayı lupus, kanser, distemper gibi hastalıkların da bu ihtimalleri elimine etmek adına üstünde duracaktır. Deri, dalak, kemik iliği veya lenf nodlarından doku örneği alınıp incelenecektir. Cilt yüzeyindeki lezyonlar için ise cilt biyopsisi yapılacaktır.
Leishmaniasis köpeklerin bir çoğunda protein ve gamma globulin seviyesi; ayrıca karaciğer enzim aktivitesi yüksektir. Bununla birlikte yine semptom benzerliğinden dolayı veteriner hekiminiz kene ateşini elimine edebilmek adına lupus için özel test yapmak isteyebilir.
Tedavi Süreci
Köpek, hastalığı ileri boyutta olmadığı sürece ayakta tedavi görür ve kliniğe yatmasına gerek olmaz. Köpeğin bir deri bir kemik kaldığı, hastalığın kronik olarak enfekte olduğu durumlarda ise hekimlerin ötenazi önermekten başka şansı kalmaz, çünkü bu boyuttaki bi vakada hastanın iyileşme şansı çok zayıftır. Eğer köpeğiniz ağır bir enfeksiyon geçirmiyorsa, gerekirse veteriner hekiminiz böbrek yetmezliği için özel olarak düzenlenmiş yüksek kaliteli bir protein diyeti reçete eder.
Yazının başında bahsettiğim gibi leishmaniasis, zoonotik bir enfeksiyondur. Lezyonlarda bulunan organizmalar insanlara bulaşabilir. Ayrıca bu organizmalar hiçbir zaman tamamen ortadan kalkmaz. Bu yüzden hastalığın yeniden nüksetmesi, tekrar tedavi gerektirmesi maalesef ki beklenen bir durumdur. Semptomları tedavi etmeye yardımcı olabilecek ilaçlar var. Veteriner hekiminiz, sizin durumunuza en uygun olan hakkında sizi bilgilendirecektir.
Tedavi Sonrası
Veteriner hekiminiz gelişmeleri ve organizmaların durumunu takip etmek açısından köpeğinizi biyopsilerle izlemek isteyecektir. İlk tedavi/terapi sürecini atlattıktan sonraki birkaç ay ile 1 yıl hastalığın nüks etmesi beklenen bir durumdur. Bu yüzden veteriner hekiminiz en geç 2 ayda 1 köpeğinizin durumunu kontrol etmek isteyecektir. Başarılı bir tedavi için hastalığın gidişatını bu şekilde takip etmek tedbirli ve doğru bir yaklaşım olur
